04.11.2021
Soru: Kısmet nedir? Sizin için kısmet nedir?
Ayda: Bir gelip, bir gelmeyen şey. “Payıma düşen hayırlı, uğurlu şey.”
Mehmet: Beklenti ile ilgili bir şey. Muratta bulunmak.
Kiper: Planlamadığımız bir şey kısmet olmuyor mu?
Mehmet: Plan üzerine de olabilir, ışık gibi kafanızda canlanabilir.
Kiper: “Şans” konuşurken “kısmeti” anmadık.
Tunç: “Belirsizlik” ilk aklıma gelen şey. Beklenti var ama belirsizlik de var.
Wheel of Fortune – August de Wilde
Pınar: “Kaderci” toplumlarda daha çok karşımıza çıkıyor. Kadercilik kökeninde önceden ve belirlenmiş olmak var. Yazılmışsa, olmuşsa kısmetimiz de varmış, diyoruz. Olmayınca da yazılmamışsa olamamış, kısmetimizde yokmuş diyoruz. Kısmet bence, çabayla olabilecek bir şey değil. Zaten astrolojik harita yoksa; sonradan değiştirebileceğini düşünmüyorum. Nasip ve kısmeti aynı kefeye koyuyorum.
Tuba: Kısmet, bana göre, nasibinde olan o şeyi kullanmaktır. Nasip bana göre Allah’ın verdiğidir, ne kadar koşarsan koş nasibinden fazlasını alamazsın. Kısmetse nasibine sahip olmak için önüne gelen fırsatılardır.
Lady: Mesela benim bu odaya girmem nasip mi kısmet mi? Bence, nasip. Yani Allah’ın bize verdiği pay. Kısmetin altının inanç ve donanımla dolu olduğunu düşünüyorum.
Ferda: Kısmet bana göre bireysel hayatta sosyal irade ile niyetlenebilen bir işin, kendi irademiz dışında ortaya çıkan sonuçları! Mesela falcıları ele alalım. Falcılar “kelimenin bilinmezliğini” kullanıyor. Bu yüzden kısmetten bahsederken çok rahat davranıyor.
Gamze: Bana göre, bizim kontrol edemediklerimizin özeti, bir “özet kelime”. Galiba daha çok potansiyel eş için kullanılıyor. Ortadoğu topraklarına ait ve kaderci toplumların kavramı gibi geliyor. Yazgı gibi, Tanrının yazdığı gelecek, aksi mümkün değil anlayışı/inanışı ile ilgili bir kavram.
Ayşen: “Kısmetse gelir Yemen’den, kısmet değilse ne gelir elden.” Kısmet deyince aklıma ilk gelen bu söz oluyor. Bence her kısmet vaktine esirdir. Öz çabanız ile oluşturduğumuzu düşünüyorum ve nasip ile birbirinden ayıramıyorum.
Saliha: Külli iradenin lütfu veya cezası (Tanrının bize yazgısı) ile Cüz’i irade arasında kalan boşluk gibi.
Hamdi: Kısmet söz konusu olduğunda galiba “teslimiyetten” bahsediyoruz. Nasıl bir mukavemet göstereceğiz? Doğru yer ve doğru zaman olduğuna ben pek inanmıyorum.
Kiper: “Din” temelli olunca bir “Yaradan’dan” bahsediyorsak; yönetici bir erkin pay ettiği nesnel imkân olabilir mi? Çıkar uğruna payını kabul edip sessiz kalmamız için bulunmuş bir kavram olabilir mi?
Hasan: Sosyal olarak, fırsat eşitliği için gölgeleme ve rasyonelleştirme işine galiba kısmet diyoruz. Kabul etme, bir tevekkül hali. Bize verilen ve bizim kabul edeceğimiz orana susmamız işi galiba kısmet.
Kiper: Sıralı bağlı bir cümle gibi geliyor bana. İlk baştaki olmazsa, yani ön koşul gerçekleşmezse diğerinin olamaması durumu. “Rastlantısal olarak” “önemsiz” bir şeyi “önemli” bir hale getirebilme hali mi?
Ayda: Eğer inançlıysak; kopmaz bağlı zincir oluyor. Bakış açımızı şöyle değiştirelim; David Hume’u hatırlayalım. “Güneşin doğuşu ve suyun kaynamasını eğer derste görmediysek içeriğini bilmeden biliriz. Yani aklımıza yatkın olmasa da bu bilginin doğru olduğunu, suyun ocağa koyulduğunda kaynayacağını biliriz. Ancak bu, bu bilginin kesin olduğu anlamına gelmez.” Yani ocağın üstüne koyulan ve ısıtılan su her zaman kaynamak zorunda değildir. “Bu sizin bakış açınız”
İlkay: Benim için %50 olasılık olan, insanın kendisinin bile o sonuca varamadığı bir kavram. İşin içinde halledilmiş ya da gerçekleşmiş sonuç varsa o da bana göre nasip.
Uhri: Bana göre kısmet parçadan bahsediyor. Bu parçaları da tevekkülle kabullenmeniz bekleniyor.
Kiper: Medeni hukuka gönderme yapıyor, miras hukuku. Sevdiğini alamıyorsan, aldığını seveceksin.
Kısmet Nedir?
Hasan: Neye niyet, neye kısmet… Kısmet, niyet ettiğimiz şey için gösterdiğimiz çaba sonucunda, bize düşen paydır. Nasip böyle değil, önümüze çıkması ya da çıkmaması kontrolümüz dışında. Teoloji tarafında nasibi bir hediye, bir karşılaşma ya da bir sürpriz olarak kabul ediyoruz.
İlkay: Bir de şu taraftan bakalım. Kısmetli diyoruz mesela çocuklara, yeni doğanlara. Doğuştan gelen genetik gibi değer atfediyoruz ama çalışıp, üniversite kazanıyorsa, nasibini yiyor, diyoruz.
İsmail: Bana göre ayağına gelen şanstır. Nasibiyse kendin yaratırsın.
Abdurrahman: Köken olarak kısımdan gelir yani paydan gelir. İnanç tarafından bakarsak her varlığı yaradılıştan, ölüme kadar pay edilmiş olandır. Zerreden küreye (kozmosa kadar), ecel ile doğum arasında pay edilen her şeydir. Ecel ve doğumu ise kısmet olarak değerlendirmiyorum. Varlığın yani tevekkül ettiğin kaderin külli iradedir. Varlığının nasibine düşense kısmetindir.
Kiper: Kısmeti çıkmak, kısmeti kapmak, kısmetini ayağıyla tepmek… Günlük hayatta, gündelik dilde oldukça yaygın kullanıyoruz gibi görünüyor…
Hasan: Hepimizin kişisel bir potansiyeli var. Kısmet mi? Nasip mi? Buna ne diyeceğiz? Gerçekleşince kısmet diyoruz.
Uhri: O zaman biraz yamuk bakalım. İçine doğulan din kısmet, dinle kurulan ilişki nasip ya da içine doğduğunuz kültür kısmet, toplumla ilişki nasip gibi görünüyor.
İlkay: Sabaha çıkmak da kısmet… Yola çıkıyorsak nasipse sabah oradayız diyoruz…
Kiper: Bizi “daha kolay idare edilebilir” bir toplum olarak şekillendirmesi için hayata geçirilmiş bir kavram gibi duruyor… Neden-sonuç ilişkisini inanç üzerinden kuran; üstelik bunu insanı pozitif olası alanda olduğuna ikna ederek tepki vermekten alıkoyan bir kavram gibi görünüyor. Tınısı yüksek pozitif olan bir kelime olduğundan negatifi kolay kabullenme aracı olarak kullanılıyor.
Mehmet: Batıda daha determinist (belirlenimci) bir kavrayış, inancımıza göre; dünyaya gelmek mücadeleci olmayı gerektiriyor. Heidegger ölüm imkansızlığın imkanıdır der. Görece makus kaderden bahseder. Kısmetsizlik bu bağlamda gerçekte olumlu mu yoksa olumsuz mu bilemiyoruz. Zaman çizelgesine göre bunu belirliyoruz.
Ferda: İstediğimiz bir hedef için çaba gösteriyoruz, emek veriyoruz. Bunu yaparken kendimizden gidenlerdir nasip. Bir de kontrolümüz dışında olanlar var. Her zaman olabilen kayıplar. Bu kayıplara da kısmet diyoruz.
Kiper: Doğada tanık olmadığımız, insanın zihninde yaratır, niye böyle kavramı yaratmıştır?
Erkan: Doğru zamanda, doğru yerde, doğru insanlar ile olmak kısmet. Bunu elde edebilmek için de çaba ve mücadele gerekiyor.
Uhri: Doğanın rastlantısal /kaotik yapısını adlandırmak için kullandığımız “anlamlandırma çabalarımızdan bir tanesi”. Pekiyi bunu neden yapma gereği hissediyoruz? Kısmetimize eşit oranda düşen “ölüm” gerçeği ile yüzleşmek zor olduğu için, içinde bulunduğumuz dünyaya tevekkül edip, kısmete rıza gösterdiğimizde “sosyal düzen” inşa etmiş oluyoruz. Bir taşla iki kuş. Hem ölümden ötede oyna hem de sosyal düzen kur!
Kiper: Kısmet/nasip avuntu olabilir mi?
Gamze: Kısmet sadece belirsizlik veya kaosun olduğu toplumlarda mı var? (Sosyal adaletsizliğin hüküm sürdüğü topraklarda)
Tuba: “Kader, kısmet, nasip” vb aslında insanın “Şaman” yanından geliyor.
Erkan: “Gelişmiş toplumları gözlemlersek kısmet arayışı yok!” Gelişmiş diye niteliğimiz toplumlarda; sosyal yetersizlik, kaos, belirsizlik veya “şans” diye bir kavram idarenin kendisinde var mı? Yoksa “dikkat” diye bir şey mi var?
Hamdi: İnanç tarafından bakarsak, “din kisvesi” altında mücadele sonucu elde edilen Tanrı’nın sürprizi! Hoş bir edası, sürprizi demek de mümkün.
Tunç: Masada elma var, biri kimin diye sordu. Masada oturanlar kim yerse onun kısmeti olduğunu söylüyor.
Lady: Allah’ın bize verdiği pay.
Ferda: Çalışarak bir araba almam nasip, arkadan bir arabanın çarpması kısmet.
Tuğba: Daha önce verdiğimiz çaba için aldığımız mükafatlar. Nasip – yolunda bulunma.
Uhri: “Kısmet” işine mülkiyeti sokarsak, bizi bir yere götürüyor. Bütünden pay alma. Bütünün içinden, bizim aktif olarak sağlayamadıklarımızı pasif olarak bize düşen kısım olarak da görebiliriz.
Tuba: Kısmet… Güçsüz kaldığımız için bu kelimeye tutunuyoruz. “Kısmet insanı güçsüzleştirmiyor!”
